Komunikat 11/2017
z dnia 7.05.2017
Zabiegi zwalczania chorobób na plantacji truskawek.
- plantacje w gruncie – z powodu niskich temperatur obserwuje się powolny wzrost wegetatywny - 9-15 liści, pojawiają się pąki kwiatowe (BBCH 55-56)
- plantacje pod osłonami płaskimi – odmiany wczesne początek kwitnienia (BBCH 60-61)
W zależności od uprawianej odmiany, stanowiska, regionu w kraju oraz sposobu uprawy truskawki (z osłoną lub bez) kondycja roślin jest bardzo zróznicowana. Przyczyniły się do tego ostanie warunki meteorologiczne. Przez cały tydzień od 15 do 21 kwietnia występowały przymrozki. W nocy z 16 na 17 kwietnia na stacji meteorologicznej w Karczmiskach (woj. lubelskie) zanotowano -3,7°C, natomiast w nocy 20/21 kwietnia -4,1°C. Dodatkowo temperaturę w ciągu dnia przez cały tydzień obniżał mroźny wiatr, który w porywach osiągał 30 km/h.
Obserwuje się uszkodzenia mrozowe pąków kwiatowych, kwiatów, na niektórych odmianach szczytowej części pędu. Dodatkowo opady śniegu oraz zastosowane osłony przy silnych wiatrach spowodowały uszkodzenia mechaniczne roślin. Uszkodzenia mrozowe oraz uszkodzenia mechaniczne mogą sprzyjać infekcjom grzyba powodującego szarą pleśń. Ponadto infekcjom będzie sprzyjała nadchodząca pogoda (wzrost temperatury powietrza przy wysokiej wilgotności oraz opadach deszczu). Już w tej chwili obserwuje się (zwłaszcza na odmianach wrażliwych na szarą pleśń) gnicie nasad ogonków liściowych. Rozpoczęły kwitnienie niektóre odmiany uprawiane pod osłonami płaskimi. Jest to moment do ropoczęcia ochrony przeciwko szarej pleśni.
Wzrasta zagrożenie ze strony białej plamistości truskawki, zwłaszcza na plantacjach przykrywanych.
Fot. 1. Senga Sengana 28.04.17r. – gmina Karczmiska
Fot. 2. Senga Sengana 28.04.17r. W aktualnych warunkach ogonki liściowe mogą być porażane przez szarą pleśń.
Fot. 3. Senga Sengana formy przetrwalnikowe Botrytis cinerea (sklerocja) na zeszłorocznych liściach – źródło infekcji w obecnych warunkach pogodowych (28.04.17r.)
Fot. 4. Gnijące nasady ogonków liściowych (Senga Sengana, 28.04.2017)
Rys. 5. Rumba uprawiana pod agrowłókniną – biała plamistość liści truskawki (27.04.2017) – gmina Puławy
Rys. 6. Alba – 27.04.2017 – gmina Puławy
Rys. 7. Rumba (21.04.2017) uprawiana bez osłon płaskich – uszkodzenia mrozowe pąków oraz u szczytu pędu po spadku temperatury poniżej -5°C (gmina Łaziska)
W okresie tuż przed kwitnieniem oraz podczas kwitnienia należy zwrócić uwagę na ochronę przeciwko szarej pleśni, skórzastej zgniliźnie owoców, antraknozie, białej i czerwonej plamistości liści
Propozycja zabiegów przeciwko chorobom truskawki w okresie tuż przed kwitnieniem oraz podczas kwitnienia (4-5 zabiegów w okresach co 5-7 dni w zależności od warunków pogodowych)
2a. Początek kwitnienia – dodatkowy zabieg o innym mechanizmie działania jako element strategii antyodpornościowej przeciwko szarej pleśni - Vaxiplant SL (laminaryna) w dawce 1 L/ha (cel zabiegu: szara pleśń, mączniak prawdziwy, biała plamistość liści truskawki, czerwona plamistość liści truskawki, ogranicza skórzastą zgniliznę owoców). Zabiegi wykonywać co 7-10 dni. Maksymalnie w sezonie wykonać 7 zabiegów. Zabiegi laminaryną mają na celu uruchomić mechanizmy odpornościowe w roślinie. Odporność ta nie jest trwała. Utrzymuje się przez 10-14 dni w związku z tym należy powtarzać zabiegi lub stosować przemiennie inne fungicydy.
Informacje uzupełniające
Szara pleśń jest chorobą grzybową powodowaną przez Botrytis cinerea, który poraża wszystkie organy roślinne. Przy dużym zagęszczeniu roślin powoduje też zgniliznę pędów nadziemnych oraz pąków wierzchołkowych, ogonków liściowych i szypułek. Jednak najmniejszy plon otrzymuje się, gdy porażone zostają pąki kwiatowe. Najbardziej wrażliwe na infekcje są otwarte kwiaty. Botrytis cinerea występuje saprofitycznie na martwych szczątkach roślin oraz pasożytniczo. W przypadku truskawek grzyb zimuje głównie na resztkach roślinnych, a także na chwastach i w ściółce wytwarzając czarne, płaskie formy przetrwalnikowe o kształcie eliptycznym zwane sklerocjami, zimuje także w postaci grzybni. W okresie wiosennym na porażonym materiale tworzą się trzonki konidialne, a następnie na nich bezbarwne, jednokomórkowe zarodniki, czyli konidia, które są źródłem infekcji. Wielkość zarodników wynosi od 9 do 15 μm x 6,5 – 10 μm. Zarodniki roznoszone są przez wiatr i owady, a podczas opadów infekują rośliny. Infekcjom sprzyjają opady deszczu, utrzymująca się wilgotność względna powyżej 90%, a także temperatura powyżej 15ºC. Optymalna temperatura dla infekcji to 18-25ºC. Woda, która zalega między kielichem a dnem kwiatowym lub między słupkami na dnie kwiatowym sprawia, że zarodniki kiełkują po czym zakażają żywe tkanki roślinne, gdzie początkowo grzybnia rozrasta się powoli. Grzyb może porażać słupki, pręciki, działki kielicha oraz płatki korony. Część porażonych kwiatów brunatnieje, a następnie zasycha. Najbardziej groźne jest porażenie słupków oraz działek kielicha, gdyż od momentu zainfekowania znajdują się one na formujących się owocach truskawki. Następnie z porażonych kwiatów infekcja przenosi się na owoce powodując na nich brunatne plamy, najczęściej pod kielichem. W zależności od pierwotnego miejsca porażenia wyróżnia się gnicie odsłupkowe i odkielichowe, które następnie obejmuje cały owoc. W czasie wilgotnej pogody owoce pokrywają się szarym nalotem składającym się z zarodników i trzonków konidialnych. Mała część owoców (około 1%) gnije z bezpośredniego zakażenia owoców, reszta owoców porażana jest w formie ukrytej (podczas kwitnienia). Zdrowo wyglądające owoce w czasie przechowywania lub transportu gniją. Proces infekcji może być przyśpieszony przez obecność tkanki martwiczej w kwiatach spowodowanej np. przez przymrozki. W lata sprzyjające infekcjom wielkość plonu może być zmniejszona nawet o 50%.
Zabiegi agrotechniczne ograniczające występowanie szarej pleśni
Odpowiednio dobrana do odmiany rozstawa sadzenia ma zapewnić dobre wietrzenie i szybkie wysychanie plantacji po deszczu. Z tego względu należy również pamiętać o usuwaniu nadmiernego zachwaszczenia. Ważne jest poprawne nawożenie azotem, ponieważ duże dawki wpływają na silny wzrost wegetatywny zagęszczając tym samym rośliny i uniemożliwiając dokładne przeprowadzenie zabiegów chemicznych. Czynnikiem ograniczającym występowanie choroby jest ściółkowanie plantacji. Do tego celu można wykorzystać słomę pszenną lub żytnią, lub ściółki sztuczne (folia, włóknina). Ściółka osłania owoce przed kontaktem z glebą chroniąc je w dużym stopniu przed zakażeniem, dodatkowo poprawia jakość owoców, ponieważ nie ulegają one zabrudzeniu. Po zbiorach oraz wiosną należy usuwać z plantacji porażone liście, a w trakcie zbiorów porażone owoce. Ważnym czynnikiem jest schładzanie owoców od razu po zbiorze.
Opracowanie:
Dr inż. Beata Hetman
Katedra Ochrony i Kwarantanny Roślin
Dr inż. Paweł Krawiec
Katedra Sadownictwa
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
